De schikking die de NS vorig jaar trof met treinfabrikant AnsaldoBreda over de afgedankte Fyra-treinen blijkt minder gunstig dan voorgesteld. NS krijgt pas geld terug vanaf het moment dat AnsaldoBreda de zevende trein verkoopt. Dat bleek vanochtend bij het verhoor van Engelhardt Robbe, sinds 2010 financieel directeur bij NS, voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra.
Na de schikking met AnsaldoBreda bleef NS achter met een schade van 88 miljoen euro. Robbe moest vanochtend schoorvoetend toegeven dat de schikking door NS rooskleuriger is voorgesteld dan het was. Volgens NS zou het bedrijf meedelen in de opbrengst als AnsaldoBreda de Fyra-treinen alsnog elders zou kunnen verkopen. Maar dat zou pas gebeuren als AnsaldoBreda meer dan 7 treinstellen zou verkopen. “NS krijgt dus pas geld na verkoop vanaf de zevende trein”, concludeerde commissievoorzitter Van Toorenburg gelaten.
Vorig jaar zei Huges nog…
“Als AnsaldoBreda erin slaagt om die treinstellen alsnog door te verkopen, krijgt de NS daar ook een deel van”, zei voormalig NS-topman Timo Huges vorig jaar in een interview met NRC Handelsblad.
“Ik verwacht dat dat om en nabij de 20 miljoen euro zal zijn. Van die parlementaire enquête verwacht ik dat er lessen geleerd zullen worden. Maar voor zover mij bekend, zullen er geen lijken uit de kast vallen.” – Huges
Bedrijfsonderdelen NS werkten langs elkaar heen
De bedrijfsonderdelen van NS die betrokken waren bij de aankoop van de Fyra-treinen, werkten volstrekt langs elkaar heen. Er was op directieniveau van NS niemand die op cruciale momenten knopen kon doorhakken.
Bij de koop van de Fyra-treinen bij het Italiaanse AnsaldoBreda waren HSA, het NS-onderhoudsbedrijf NedTrain en de in Ierland gevestigde leasemaatschappij NS Financial Services (NSFS) van NS betrokken. De gebrekkige samenwerking kwam pijnlijk aan het licht in januari 2013. NS Financial Services liet AnsaldoBreda toen weten dat alle treinen door NS zouden worden overgenomen. Het was NedTrain op dat moment duidelijk dat de treinstellen die reden, tal van technische mankementen vertoonden en er zelfs een afdekrooster van een trein was afgevallen. Dat was de directe aanleiding om de Fyra stil te leggen.
NS zou alle treinen afnemen
Op het hoofdkantoor van NS in Utrecht was het niet bekend dat NSFS in Dublin AnsaldoBreda had laten weten dat alle nog te produceren Fyra-treinen zouden worden afgenomen, aldus Robbe. Dat was volgens hem ook niet nodig. Want het principebesluit om dat te doen, was in mei 2012 al genomen, nog voordat de vergunning om de trein op Nederlands spoor te laten rijden en de eerste testritten al duidelijk hadden gemaakt dat AnsaldoBreda ondeugdelijk materieel had geleverd.
Volgens Robbe waren er toen wel voorwaarden gesteld aan de afname van de overige Fyra-treinen. Zo moest AnsaldoBreda voldoende technici in Nederland beschikbaar stellen als er na openstelling van de hogesnelheidstrein technische problemen zouden zijn. Uit eerdere verhoren, onder meer van leidinggevenden van NedTrain, bleek dat AnsaldoBreda het liet afweten toen vanaf december 2012 bleek hoe ondeugdelijk de Fyra-treinen in de praktijk waren.
Dijsselbloem greep in
NS en de Belgische spoorwegmaatschappij NMBS wilden volgens Robbe op 31 mei 2013 gezamenlijk bekendmaken dat er geen vertrouwen meer was in AnsaldoBreda en dat het koopcontract ontbonden zouden worden. Maar daar stak minister Dijsselbloem van Financiën als aandeelhouder een stokje voor.
Robbe werd tijdens de vergadering van de Raad van Commissarissen van NS, waarin het principebesluit om te stoppen met AnsaldoBreda, gebeld door Wouter Raab, topambtenaar van het ministerie van Financiën, dat Dijsselbloem meer tijd nodig had “voor zijn eigen afwegingen”. Zo zou het opzeggen van de contracten consequenties kunnen hebben voor de vervoersconcessie van NS voor exploitatie van de hogesnelheidslijn.
Volgens Robbe had die concessie, waarover in 2011 heronderhandeld was, de staat bijna een miljard euro gekost. In 2011 kreeg NS een nieuwe concessie voor 10 jaar (2015-2025), waarbij de concessie voor de HSL, geïntegreerd werd met die van het hoofdrailnetwerk.