Provinciebestuurders worden voor hun aantreden steviger doorgelicht dan voorgaande jaren. Zes van de twaalf provincies schakelden dit jaar een commercieel onderzoeksbureau in. Voor 795 tot 1.500 euro per kandidaat screenen de bureaus voor het eerst ook gedeputeerden op integriteit.
Noord-Holland, Limburg en Zeeland namen Berenschot in de arm, blijkt uit een rondgang van NRC, Friesland doet zaken met Governance & Integrity, Gelderland met Necker van Naem en Noord-Brabant met Capra. De onderzoekers maken een risicoscan” op basis van een uitgebreide vragenlijst en een diepteinterview met de kandidaat.
Necker van Naem, Berenschot, en Governance & Integrity doen tevens openbaar bronnenonderzoek, ook op Facebook en Twitter. De laatste twee bekijken ook nog of de kandidaat een bekende is van kredietregistratiebureau BKR. Kan een gedeputeerde met een lening zijn werk niet doen? Jawel, zegt Myrte Ferwerda van Berenschot.
Alleen juridisch adviesbureau Capra ziet af van bronnenonderzoek. `We willen ons niet als detective opstellen”, zegt Marc Schoonhoven die de zes Brabantse gedeputeerden doorlichtte.
`Daar zijn we niet voor geëquipeerd en dat geeft het onderzoek een valse legitimiteit. Wij toetsen niemand, wij maken een analyse. En die analyse geeft geen garantie op onbesproken gedrag.”
Integriteitsrisico’s wegen zwaarder dan ooit
De politieke partijen screenden de kandidaat-gedeputeerden altijd zelf, zij zijn verantwoordelijk en blijven dat. Maar nu praten ook Provinciale Staten mee. Onder invloed van corruptieaffaires, onder anderen van de Noord-Hollandse bestuurder Ton Hooijmaijers, en de aangescherpte Provinciewet waarover de Eerste Kamer in juni stemt, wegen integriteitsrisico’s zwaarder dan ooit. De commissaris van de koning, staat in die wet, moet “de integriteit bevorderen”.
Hoe dat gebeurt, verschilt per provincie. Overal worden geloofsbrieven gecheckt en wordt gevraagd naar al dan niet betaalde nevenfuncties en een verklaring omtrent het gedrag. En overal houdt de commissaris van de koning een ‘integriteitsgesprek’. Daarna houden de overeenkomsten op. Waar de commissaris van de koning in Noord-Holland een centrale rol vervult door deel uit te maken van een commissie met externe adviseurs, beperken zijn collega’s in Zuid-Holland en Noord-Brabant zich tot een goed gesprek.
Marijn Zweegers, hoofd van het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector (BIOS), juicht de risicoanalyses toe. De integriteitscheck, zegt ze, “stelt de kwetsbaarheden van de provinciebestuurder op scherp. Dat is noodzakelijk voor een goede start. De kandidaat wordt zich bewust van bananenschillen in zijn portefeuille”. Ze benadrukt dat het gaat om een “momentopname” en pleit voor “meerdere integriteitsgesprekken, ook tijdens de ambtsperiode. De bestuurders kunnen tijdens het vervullen van hun functies tegen nieuwe risico’s aanlopen. Daarop moeten ze alert blijven.”
Lees meer
in NRC Handelsblad van vanmiddag.